یکه‌تازی دیپلماسی منطقه‌ای ایران، از مسقط تا دوحه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان درحالی به قطر و عمان سفر کرد که بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌ها از قریب الوقوع بودن اعلام هرگونه تفاهم یا توافق میان تهران و واشنگتن سخن به میان می‌آورند.

هسته مرکزی گفت‌و‌گوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط بر روی پرونده تبادل زندانیان، آزادسازی منابع بلوکه شده کشور، کاهش تحریم‌ها و توسعه نیافتن میزان غنی سازی اورانیوم در سایت های هسته ای ایران بود.

از منظر برخی کارشناسان، علنی‌شدن مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا نشان دهنده این است که دو طرف همچنان بر سر توافق جامع و پایدار به تفاهم دست نیافته اند، اما با ترسیم برخی خطوط قرمز به دنبال نیل به نوعی «توافق موقت غیرمکتوب» یا نوعی وضعیت «آتش بس» برای ادامه مذاکرات و حل‌وفصل موضوعات باقی مانده در ماراتن هسته‌ای هستند.

در ذهن شیخ نشین‌های خلیج فارس هرگونه درگیری نظامی میان ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا به شکل مستقیم امنیتشان را تحت تأثیر قرار خواهد داد

برقراری تماس‌های غیررسمی میان ایران و آمریکا آن هم از مسیر سازمان ملل متحد، عمان و قطر یادآور مذاکرات محرمانه دو کشور در سال‌های ابتدایی دهه 90 است که درنهایت به توافق هسته‌ای (برجام) منجر شد. حال با گذشت قریب به یک دهه، بار دیگر بازیگران میانجی در منطقه خلیج فارس به دنبال ایجاد کانال‌های ارتباطی میان دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و ایران هستند تا به این وسیله بتوانند جلوی افزایش تنش ها در منطقه را بگیرند.

در ذهن شیخ نشین‌های خلیج فارس هرگونه درگیری نظامی میان ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا به شکل مستقیم امنیتشان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. به عنوان نمونه هرگونه حمله هوایی از مبدأ قطر یا بحرین سبب فعال شدن شهرهای موشکی ایران و پاسخ متقابل تهران خواهد شد.

یک ماه پیش پایگاه آکسیوس در خبری مدعی شد، برت مک‌گورک مشاور ارشد بایدن در امور غرب آسیا روزهای ابتدایی ماه می راهی مسقط شد تا به واسطه مقام های عمانی به بررسی امکان توافق برسر بازگشت به مذاکرات با ایران بپردازد. پس از انتشار این خبر دستگاه سیاست خارجی کشورمان با تأیید مذاکرات غیرمستقیم، موضوع محرمانه بودن گفت‌وگوها را رد و بر فعال بودن کانال‌های مذاکرات تأکید کرد.

برخی تحلیلگران معتقدند، سفر هیثم بن طارق، سلطان عمان به تهران پس از آن انجام شد که احتمال موفقیت میانجی‌گری عمان میان تهران و واشنگتن افزایش یافت.

دیگر سیگنال مهم در زمینه احتمال کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا، انتشار خبر رایزنی مقام های آمریکایی و کره جنوبی بر سر آزادسازی ۷ میلیارد دلار اموال بلوکه شده ایران در سئول است. هم‌زمان منابع محلی اعلام کردند، عراق نیز اقدام به پرداخت ۲.۷ میلیارد دلار بدهی خود به تهران کرد. علاوه بر این، برخی منابع غیر رسمی از احتمال آزاد شدن برخی اموال بلوکه شدن ایران و انتقال آن از کانال قطر یا صندوق بین‌المللی پول به ایران خبر می‌دهند.

بیان این نکته لازم است در دو سال اخیر اخبار متعددی در زمینه احتمال آزادسازی اموال بلوکه شده ایران در رسانه‌ها مخابره شده بود که البته با بدعهدی طرف آمریکایی سرانجام مشخصی نداشت. 

دیگر نشانه مثبت روند کاهش اختلافات میان ایران و آمریکا می‌تواند بسته شدن برخی پرونده‌های پادمانی ایران باشد. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران در زمینه سؤالات بازرسان آژانس برسر سایت مریوان پاسخ های قابل قبولی ارائه کرده است. پس از انتشار این خبر بهروز کمالوندی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان از تداوم مذاکره فنی میان ایران و آژانس برای بسته شدن سایر پرونده‌های پادمانی خبر داد.

در دو سال اخیر اخبار متعددی در زمینه احتمال آزادسازی اموال بلوکه شده ایران در رسانه‌ها مخابره شده بود که البته با بدعهدی طرف آمریکایی سرانجام مشخصی نداشت

در واکنش به بسته شدن پرونده مریوان، مقام های رژیم صهیونیستی با تکرار مواضع خصمانه علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، خواستار تشدید فشارها علیه تهران شدند. در سال‌های اخیر سرویس موساد با دروغ پراکنی و ارائه مدارک مشکوک به آژانس سعی کرد در مسیر همکاری‌های ایران و آژانس اخلال ایجاد کند و جلوی بازگشت مذاکرات را بگیرد.

حال با کاهش اختلافات فنی میان دو طرف، دولت سیزدهم امیدوار است همزمان با مذاکرات غیر مستقیم عمان، سایر پرونده‌های پادمانی ایران در فضای حرفه‌ای و به دور از اهداف سیاسی حل‌وفصل شود.

 
بهره سخن

طبق گزارش العربی الجدید، وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به عمان و قطر حامل پاسخ ایران به پیغام آمریکاست. واشنگتن به دلیل فشار صهیونیست‌ها، اختلاف با جمهوری خواهان و نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ از اراده کافی برای بازگشت به مذاکرات با تهران برخوردار نیست. برهمین اساس دولت بایدن سعی دارد با واسطه قرار دادن کشورهایی همچون عمان، قطر و حتی در برخی موارد عراق به نوعی مصالحه موقت و توافق کوتاه مدت با ایران دست یابد.

در نگاه واشنگتن، کنترل تنش‌ها در غرب آسیا و حفظ امنیت سربازان آمریکایی بدون توافق با ایران و محور مقاومت محال است. با نگاهی بلندمدت، اگر روند تبادل زندانی میان تهران و واشنگتن و آزادسازی اموال بلوکه شده ایران درست دنبال شود، می‌توان امیدوار بود بار دیگر ایران و قدرت‌های جهانی به سمت بازگشت به مذاکرات یا انعقاد توافق جدید هسته ای حرکت کنند.